تاثیر کودهای آلی، شیمیایی و تلفیقی بر خصوصیات شیمیایی خاک، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه پنبه در استان هرات افغانستان

با توجه به کشت متراکم محصولات زراعی، کاربرد مواد آلی در خاک ضروری هستند. کودهای دامی و همچنین اسید های آلی، اثرات قابل ملاحظه ای در بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک دارند. از طرفی برای ایجاد شرایط مطلوب، کودهای آلی و شیمیایی لازم و ملزوم یکدیگرند. پنبه (gossypium hirsutum) مهم ترین گیاه لیفی جهان و یکی از مهم ترین گیاهان روغنی بوده و همانند اکثر گیاهان زراعی، توصیه کودی مناسب آن اهمیت زیادی دارد. این تحقیق با کاربرد کودگاوی، شیمیایی و هیومیک اسید در سال زراعی 1391در منطقه پنبه خیز استان هرات افغانستان، با 16 تیمار و سه تکرار بصورت طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. تیمارها شامل m15 (15 تن در هکتار کود گاوی)، c1 (100 کیلوگرم نیتروژن و 50 کیلوگرم فسفر در هکتار)، c2(150 کیلوگرم نیتروژن و 75 کیلوگرم فسفر در هکتار)، e2 (مخلوط m15 و c1)، e2 (مخلوط m15 و c2) و سه سطح هیومیک اسید (h0, h5, h10) برای همه تیمارهای ذکر شده و یک تیمار شاهد (بدون کود) بود. تیمار e2 باعث افزایش معنی دار (p<0.05) عملکرد وش، وزن خشک گیاه، تعداد غوزه در گیاه، و عملکرد غوزه نسبت به شاهد و دیگر تیمارها گردید، درحالی که بیشترین ارتفاع و شاخص برداشت در تیمار c2 مشاهده شده، و تعداد شاخه فرعی گیاه تفاوت معنی داری نشان نداد. همچنین بیشترین مقدار معنی دار غلظت نیتروژن، فسفر، آهن، روی و منگنز شاخساره نیز در تیمار e2 ثبت گردید، در حالی که پتاسیم و مس در تیمار کودگاوی (m15) دارای بیشترین مقدار بود. در خاک نیز بیشترین ph، هدایت الکتریکی، بی کربنات، کلر، فسفر، آهن، مس، روی و منگنز در تیمار e2 مشاهده گردید. همچنین تیمار e2 دارای بیشترین غلظت کلسیم، منیزیم و سدیم و e1 دارای بیشترین نسبت جذب سدیم خاک بعد از شاهد بودند. کربن آلی دارای بیشترین مقدار در تیمار کود گاوی بود که تفاوت معنی داری با تیمارهای تلفیقی نداشت. نیتروژن خاک نیز بیشترین مقدار را در تیمار c2 نشان داد در حالی که پتاسیم اختلاف معنی داری در تیمارهای آزمایشی نداشت. نتایج آزمون همبستگی نیز نشان از ارتباط قوی بین عملکرد با وزن خشک گیاه، وزن وش، تعداد غوزه و هم زمان با غلظت عناصر کم مصرف شاخساره گیاه خصوصا آهن بود (p<0.01). در همین حال غلظت نیتروژن و فسفر خاک و غلظت آنها در شاخساره؛ و همچنین میزان کربن آلی و غلظت عناصر کم مصرف خاک بر عملکرد، وزن خشک، تعداد غوزه و غلظت عناصر کم مصرف شاخساره دارای همبستگی معنی دار بالایی بودند. با توجه به اثرات مثبت کاربرد کودگاوی خصوصا به صورت تلفیقی، استفاده از آن به طور وسیع در جهت بهبود شرایط شیمیایی خاک، افزایش عملکرد و خصوصیات رشدی گیاه پنبه توصیه می گردد.